Vaak wordt Alchemie in verband gebracht met een proces waarbij lood in goud wordt veranderd. Dit is echter maar een aspect ervan. Waarschijnlijk wel het deel dat hebberige mensen aantrok om zich met Alchemie bezig te houden en dat vervolgens tot hun ondergang leidde. Moderne chemici hebben namelijk aangetoond dat het wetenschappelijk onmogelijk is om lood in goud te veranderen. Tegenwoordig zijn veel mensen dan ook geneigd om Alchemie te beschouwen als een persoonlijk proces van transformatie, de transformatie van een onrein materieel wezen in een puur en spiritueel wezen. Persoonlijk denk ik echter dat dit nog steeds niet het meest belangrijke aspect van Alchemie is.
Alchemie gaat weliswaar over transformatie, maar dan de transformatie van alles in alles. In die zin gaat Alchemie over gewone natuurlijke fenomeen. Denk bijvoorbeeld maar aan de transformatie van een rups naar een vlinder, of de transformatie van een klein zaadje in een enorme boom. Het is denk ik niet overdreven om te stellen dat transformatie een van de meest fundamentele processen in het universum is. Het universum en alles daarin transformeert voortdurend van het ene naar het andere ding en van de ene staat naar een andere.
Wanneer ik aan transformatie denk dan heb ik zelf het gevoel, en ik denk vele mensen met mij, dat de hele wereld zich op dit moment in een overgangsfase bevindt. Dit gevoel wordt veroorzaakt door al de chaos die op dit moment overal om ons heen kan worden waargenomen. Zo wordt de wereld op dit ogenblik geconfronteerd met verschillende revoluties, zoals die in Noord Afrika binnen de wereld van de islam. Elk jaar lijkt het alsof de stormen en tornado’s in de wereld groter en krachtiger worden. Na een lange periode van droogte werd Australië dit jaar bijvoorbeeld geconfronteerd met overstromingen. Japan werd getroffen door een tsunami, die dood en vernietiging bracht. De gevolgen van de schade aan de nucleaire reactor van Fukushima, veroorzaakt door de aardbeving die voorafging aan de tsunami, is nog steeds niet te overzien. De gevolgen van weglekkende radioactieve vloeistof voor het milieu, zijn echter maar een klein onderdeel van de wereldwijde vernietiging van onze natuurlijke omgeving, door milieuverontreiniging en ontbossing, die op dit ogenblik werkelijk plaatsvindt.
Denkend aan de problemen waarmee ons milieu wordt geconfronteerd, wil ik ook de plotselinge verdwijning van de honingbij, in verschillende delen van de wereld, noemen. Bedenk wat het voor onze voedselvoorziening betekent, wanneer er niet langer bijen zijn om de planten te helpen met bevruchten. Binnen deze context moet ik ook denken aan verschillende krantenartikelen die melding maakten van de plotselinge dood van vogels en vissen op verschillende plaatsen verspreid over de hele wereld. Of denk aan walvissen en dolfijnen die aanspoelen op stranden, verspreid over de hele wereld, omdat hun sonarsysteem op een of andere manier in de war is geraakt. (Overigens wordt dit meestal veroorzaakt door menselijk gebruik van sonarapparatuur op schepen).
Dit zijn maar enkele voorbeelden van de huidige chaos in de wereld. Ook zijn er tal van oorlogen gaande, is er sprake van wereldwijde armoede, honger en dorst en zijn er ziektes zoals kanker en aids die overal op de wereld dood en ellende veroorzaken. Ook worden we op dit moment geconfronteerd met een globale economische crisis waarvan ik geloof dat deze nog steeds niet zijn volledige omvang heeft bereikt. Demonstraties zoals in Spanje en Griekenland lijken slechts voorbodes van wat ons nog te wachten staat. Volgens de Spaanse hoogleraar economische studies, Santiago Niño-Becerra, is de huidige crisis de voorloper van een zogenaamde super crisis die een transformatie op gang zal brengen die het einde van het Kapitalisme zal betekenen.[1]
Deze chaos veroorzaakt een gevoel van instabiliteit en velen geloven daarom dat dit een signaal is dat voor de aarde een periode van transformatie is aangebroken. Dit gevoel wordt ondersteund door profetieën uit religies van over de hele wereld. Zo komt bijvoorbeeld binnen het hindoeïsme een grote kosmische cyclus tot een eind en gaat een nieuwe cyclus een aanvang nemen. Van deze overgang wordt verwacht dat deze een periode van transformatie op gang zal brengen waarin veel oude rotzooi wordt opgeruimd. Binnen de christelijke wereld bevinden we ons op dit moment in de overgang van het Vissen tijdperk naar het tijdperk van Aquarius. Het is redelijk te veronderstellen dat dit ook een periode van transformatie met zich meebrengt.
Onlangs vond ik een zelfde soort voorbeeld met betrekking tot het Jodendom. Het gaat om een dierenriem waarin een pentagram was aangebracht. De vijf punten van het pentagram raken de dierenriem op vijf verschillende plaatsen, telkens precies onder een hoek van 144 graden. Volgens de auteur Hans Konstapel is het raakvlak met het tijdperk van de stier gerelateerd aan de Grote Vloed. Het volgende punt van het pentagram valt samen met het teken van Johannes de evangelist die, volgens sommigen, de schrijver is van de Openbaringen. De gebeurtenissen die onder dit teken plaatsvinden, zullen zich in onze tijd manifesteren. [2] Het moment dat deze periode een aanvang neemt valt samen met een overgangsperiode die door de Hopi Indianen uit Noord Amerika is berekend en die ook wordt aangegeven in de Maya kalender. Tegenwoordig krijgt vooral die Maya kalender veel aandacht. Volgens deze kalender komt, op 21 december 2012, een grote kosmische cyclus van ongeveer 26.000 jaar tot een einde. Volgens John Major Jenkins zal er op deze datum een zeldzame conjunctie van de Aarde, de zon en het galactische hart van ons zonnestelstel plaatsvinden. Omdat in het jaar 2012 de solstitium-meridiaan de galactische evenaar gaat kruisen bestaat de mogelijkheid dat dit een omkering van veld-effecten teweeg kan brengen. Over de gevolgen van een dergelijke omkering lopen de meningen uiteen. De gebeurtenissen die dan worden voorspeld lopen uiteen van een verschuiving van de polen, die rampen teweeg zou kunnen brengen zoals overstromingen, tot een omkering in ons collectief bewustzijn waarbij de mens zich zal evolueren tot een hoger spiritueel wezen. [3]
De Zwitserse psycholoog, Carl Jung, noemde dit proces van omkering, enantiodromie. Op het niveau van beschaving vindt deze enantiodromie plaats gedurende perioden van culturele chaos. Een culturele transformatie beïnvloedt vervolgens de spirituele waarden van mensen, evenals de wetenschappelijke en filosofische fundamenten van de denkers en beleidsmakers van een samenleving. Gedurende deze tijdperken van sociale verandering treedt een polarisatie van waarden op, definiëren tegenovergestelde kampen zichzelf en drijven uiteen, daarbij een nieuw stelsel van waarden, geloofssystemen en filosofieën vormend.[4]
Dit proces van omkering, of enantiodromie, vindt dus plaats gedurende perioden van culturele chaos. Dit lijkt heel veel op de liminale fase in het rituele proces die uitgebreid werd beschreven door de antropoloog Victor Turner.[5] Volgens hem ontstaan, als gevolg van een dialectisch proces binnen stabiele sociale structuren altijd anti-structuren waardoor een samenleving als gevolg een liminale fase binnengaat. Deze liminale fase, die dubbelzinnigheid en instabiliteit met zich mee brengt is bij uitstek de periode die het een samenleving mogelijk maakt te transformeren en nieuwe manieren van denken te ontwikkelen.
Dit alles schrijvend komt de gedachte op dat gebeurtenissen op kosmisch niveau samenvallen met gebeurtenissen hier op Aarde. Daardoor ontstaat het idee bij mij dat de hele wereld een fase van liminaliteit is binnengegaan en dat daarom een periode van transformatie of enantiodromie is aangebroken. Wat dit allemaal precies betekent weet ik niet, misschien is er sprake van een natuurlijk fenomeen waarbij gebeurtenissen op kosmisch niveau samenvallen met gebeurtenissen hier op Aarde. Zeker is wel dat we in een onzekere wereld leven en dat er veel chaotische gebeurtenissen plaatsvinden en ze lijken allemaal in een bepaalde richting te wijzen. Die richting is een transformatie van een enorme omvang. Of deze transformatie toevallig is, of wordt veroorzaakt door gebeurtenissen die zich op kosmisch niveau voordoen doet dan niet werkelijk ter zake. Wat we zien is dat zekere gebeurtenissen en verwachtingen over de gevolgen daarvan met elkaar samenvallen.
Naar mijn mening is de wereld een liminale fase binnen gegaan die onzekerheid voor heel veel mensen met zich mee brengt. Om die reden kunnen die mensen een fase ingaan waarin ze open staan voor nieuwe ideeën en veranderingen. Dat is ook wat we op dit moment zien. Het idee van duurzaamheid bijvoorbeeld wordt op dit ogenblik heel populair. Het kan echter betwijfeld worden of de combinatie ervan met commerciële ideeën wel zo goed is. Toch blijft het een voorbeeld van de manier waarop deze wereld en de mensen erop kunnen transformeren. Sommigen geloven dat alles zich wel ten goede zal keren, zij geloven dat een nieuw spiritueel bewustzijn, dat onvermijdelijk zal ontstaan, daarvoor de reden zal zijn.
Persoonlijk hoop ik dat deze mensen gelijk zullen krijgen omdat een plotseling ontstaan van een nieuw spiritueel bewustzijn veel van de gevaren weg zal nemen die een dergelijke periode van liminaliteit en transformatie met zich mee brengt. Wanneer ik echter naar het universum en deze wereld kijk, en hoe het functioneert, ben ik niet zeker hoe deze periode van chaos en transformatie zich zal ontwikkelen. Zullen de veranderingen bijvoorbeeld plotseling optreden of zullen ze zich geleidelijk ontwikkelen, veroorzaakt door een nieuw spiritueel bewustzijn of door een ramp zoals de gevolgen van een omkering van de polen, milieuverontreiniging, tekort aan water, revolutie, oorlog of economische crisis om maar enkele zaken te noemen?
Wat er ook gebeurt, er zullen keuzes gemaakt moeten worden. Wat dat aangaat heb ik mijn hoop gevestigd op de menselijke vrije wil, die naar mijn gevoel een essentiële rol gaat spelen. Zal de mensheid uiteindelijk kiezen voor macht en meer vernietiging of voor een manier van leven die meer in overeenstemming is met de manier waarop de natuur werkt, en vooral het tempo waarin de natuur zichzelf ontwikkeld? Zelf zou ik willen streven naar welvaart zonder groei en een systeem dat, in plaats van steeds meer winst, menselijk geluk als uitgangspunt neemt. Het idee van duurzaamheid speelt daarin een belangrijke rol. Het aantal mensen dat deze ideeën ondersteund is echter nog steeds gering in aantal. Misschien dat dit aantal gaat groeien door al de gebeurtenissen die nu in de wereld en in de kosmos plaatsvinden. Zo boven, zo beneden.
[1] Santiago Niño-Becerra, De crash van 2010 en de ondergang van het kapitalisme. (Nijmegen, 2010) p. 21 - 22
[3] John Major Jenkins, Het einde van de Mayakalender 2012. Decodering van de Mayakosmogenesis.
(Deventer, 2005) p. 397 - 402
[4] Jenkins, Het einde van de Mayakalender 2012. p. 399
[5] Victor W. Turner, The Ritual Process. Structure and Anti-Structure. (Aldine Publishing Company USA,
1969) p. 95 - 134
